Nutuk

Nutuk, yazıldığı dönemde Cumhuriyet Halk Partisi Genel başkanı olan Mustafa Kemal Paşa'nın 15 - 20 Ekim 1927 tarihlerinde, yerli ve yabancı basın mensuplarının da katıldığı partisinin 2. Kongresinde gerçekleştirdiği otuz altı buçuk saat süren tarihî konuşması ve onun metnidir. 1919 - 1927 yılları arasında Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının faaliyetlerini özetleyen konuşma,  Kültür Bakanlığı Yayınevi tarafından (belgeler bölümü dışında) yaklaşık 900 sayfalık bir kitap olarak yayımlanmıştır ve Türkiye Cumhuriyeti'nin bu dönemle ilgili en temel resmi tarih kaynağı olmak niteliğindedir.

Nutuk'un güncel Türkçeye çevrilmiş sürümleri pek çok yayınevi tarafından basılmış bazıları Söylev adını tercih etmişlerdir.

Nutuk, belgeleri sayesinde, Atatürk'ün tarihçi kimliğini de ortaya koymaktadır. Atatürk; yaşanılan olaylarla ilgili kayıtlı belgeleri toplamış ve Nutuk'u yazarken bu belgelere dayanarak icraatlerini özetlemiştir.

Genel değerlendirme

Gazi, CHP Kongresini açarken yaptığı ilk konuşmada "senelerden beri devam eden ef'al (eylem) ve icraatımızın milletimize hesabını vermek" amacıyla söylevi verdiğini belirtirse de Prof. Mete Tunçay'a göre "Nutuk bir hesap verme olmaktan çok, ... yakın geçmişle bir hesaplaşmadır.

Nutuk'ta Mustafa Kemal tarafından eleşitirilenlerden bazıları

Kâzım Karabekir Paşa, Rauf Bey (Orbay), Refet Paşa (Bele), Cemâl Paşa (Mersinli), Nurettin Paşa (Sakallı), Kara Vasıf Bey (Karakol), Zeki Bey (Kadirbeyoğlu), Celâleddin Arif Bey, Cafer Tayyar Paşa (Eğilmez), Ali İhsan Paşa (Sabis), Bekir Sami Bey (Kunduh), Rıza Nur Bey, Çerkes Ethem Bey ve kardeşleri, Selahattin Bey (Köseoğlu), Hüseyin Avni Bey (Ulaş), Ali Rıza Paşa, Şerif Paşa, Ahmet İzzet Paşa (Furgaç), Çürüksulu Mahmut Paşa.

Nutuk'un bölümleri
Anadolu'nun durumu ve kurtuluş çareleri
Milli teşkilatların kurulması ve kongreler
İstanbul hükumeti ile ilişkiler
Milli teşkilatın yeniden düzenlenmesi
Misak-ı Milli ve gelişmeler
Büyük Millet Meclisi'nin toplanması
İsyanlar ve Doğu cephesindeki gelişmeler
Düzenli orduya geçme kararı
İstanbul hükumetinin Ankara ile temas arayışları
Batı cephesindeki gelişmeler ve Birinci İnönü Muharebesi
Londra Konferansı ve İkinci İnönü Muharebesi
Sakarya Meydan Muharebesi ve müteakip gelişmeler
Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Savaşı, Mudanya Mütarekesi
Lozan Barış Konferansı ve Saltanatın kaldırılması, Hilafet meselesi
Halk Fırkası'nın kuruluş ve Lozan Barış Anlaşması ve müteakip gelişmeler
Cumhuriyetin ilanı
Hilafetin kaldırılması
Mustafa Kemal'e karşı 'muhalefet', 'Paşalar meselesi' ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın Gençliğe hitabesi

Nutuk hakkında

Atatürk, gençliğe hitabında, Nutuk'un felsefesi hakkında ipuçları vermektedir.

Atatürk, Nutuk ile geçmişi anlatıp aynı zamanda gelecekte düşebileceğimiz tehlikeleri önceden sezmemiz için alınacak derslerden bahsetmektedir.

Mustafa Kemal Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı dönemi'ni birinci ağızdan aktardığı, Cumhuriyet tarihi açısından önemli bir eserdir.

Bazı sayfalarda açıkça belirttiği "sonraki yıllarda durumun kolay ve açıkça değerlendirilmesi için bu kadar ayrıntıya yer verilmiştir" sözü ile Atatürk ileri görüşlülüğünü bir kere daha ortaya koymuştur.

Dili

Atatürk'ün yetiştiği dönemde kullanılan söz dağarcığı ve tümce yapısı bakımından ulusal edebiyat devrinin temsil ettiği dildir. Klâsik Osmanlıca'ya göre oldukça sadeleştirilmiştir. O devirde kullanılan Arapça ve Farsça sözcükler ve bu dillerden alınan kurallarla oluşturulan tamlamalar, devlet dilinde kullanımından dolayı Nutuk'a girmiş sözcükler nedeniyle dili günümüze göre oldukça ağırdır. Dil kullanılırken anlatılan duruma göre bazen kısa ve keskin tümceler bazen de uzun ve hareketli söyleyişlere yer verilmiştir.