Fransız İhtilali
Atatürk'ün düşünce sisteminin oluşmasında Fransız İhtilali etkili olmuştur. Fransız İhtilali özgürlük, adalet, eşitlik, milliyetçilik, insan hakları ve demokrasi yönetimi gibi düşünce ve ilkelerin ortaya çıkmasına ve tüm dünyada yayılmasına ortam hazırlamıştır. Mustafa Kemal, insana ve insanlığa değer veren bu akımlardan etkilenmiştir.
Milliyetçilik Akımları
Osmanlı Devleti çok uluslu bir devlet olduğundan, milliyetçilik akımından fazlaca etkilenmiştir. 19. yüzyılda Rusya ve Avrupa devletlerinin kışkırttığı Balkanlı uluslarla Doğu Anadolu'da yaşayan Ermeniler sık sık isyanlar çıkartmışlardır. Bu isyanlar, Türk halkının büyük acılar yaşamasına yol açmasının yanında Osmanlı Devleti'nin dağılmasının da en önemli nedeni olmuştur.
Balkanlarda, Selanik'te doğup büyüyen Mustafa Kemal bu olayları yakından görmüş ve etkilenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'ni kurarken millilik temeline dayandırmak istemesinde milliyetçilik akımının etkisi olmuştur.
Osmanlı Devleti'nin İçinde Bulunduğu Siyasi Durum
Osmanlı Devleti 19. yüzyılda bir taraftan milliyetçilik akımının etkisi ile parçalanırken, bir taraftan da topraklarının bir kısmı Rusya ve diğer Avrupa devletleri tarafından işgal edilmiştir. 1912'de yaşanan Balkan Savaşları ise Türk halkına büyük acılar yaşatmıştı.
Bu olaylar Mustafa Kemal'i derinden etkilemiştir. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti'ni kurarken, milli birlik ve beraberliğin güçlü olmasına, ulusal devlet anlayışının yerleşmesine ve güçlü bir ordunun kurulmasına öncelik vermiştir.
Osmanlı Devleti'nin Bilim ve Teknik Alanında Dünyanın Gerisinde Kalması
Avrupalılar Sanayi İnkılabı ile zenginleşip dünya ekonomisine yön verirken Osmanlı Devleti bu ilerlemeleri takip edememiştir. Avrupalılar kapitülasyonların sağladığı avantajlardan yararlanarak Osmanlı ülkesini bir açık pazar haline getirmişlerdir. Avrupalılar 19. yüzyıl sonlarında borçlarını ödemeyen Osmanlı Devleti'nin vergi gelirine el koymuşlardır.
Bu durum Mustafa Kemal'de milli ekonomi düşüncesinin oluşmasını sağlamıştır. Lozanda kapitülasyonların kaldırılması, milli ekonomi politikasının kabul edilmesi ve devletçilik ilkesinin benimsenmesi bu düşüncenin sonuçlarıdır.
Osmanlı Aydınlarının Etkisi
19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin içine düştüğü zor durumdan kurtulması için çalışan aydınlar Osmanlıcılık, İslamcılık ve Turancılık fikirlerini ortaya atmışlardır. İslamcılık ve Turancılık fikirlerinin devleti kurtaramayacağı görülmüştür. Bu nedenle Mustafa Kemal daha çok Türkçülük akımından etkilenmiştir.
Mustafa Kemal'in başta milliyetçilik ilkesi olmak üzere "milli devlet", "milli ordu", "milli eğitim", "milli ekonomi", "milli kültür" oluşturma çalışmaları Türkçülük akımından etkilenmesinin bir sonucudur.
Atatürk'ün düşünce sisteminin oluşmasında Fransız İhtilali etkili olmuştur. Fransız İhtilali özgürlük, adalet, eşitlik, milliyetçilik, insan hakları ve demokrasi yönetimi gibi düşünce ve ilkelerin ortaya çıkmasına ve tüm dünyada yayılmasına ortam hazırlamıştır. Mustafa Kemal, insana ve insanlığa değer veren bu akımlardan etkilenmiştir.
Milliyetçilik Akımları
Osmanlı Devleti çok uluslu bir devlet olduğundan, milliyetçilik akımından fazlaca etkilenmiştir. 19. yüzyılda Rusya ve Avrupa devletlerinin kışkırttığı Balkanlı uluslarla Doğu Anadolu'da yaşayan Ermeniler sık sık isyanlar çıkartmışlardır. Bu isyanlar, Türk halkının büyük acılar yaşamasına yol açmasının yanında Osmanlı Devleti'nin dağılmasının da en önemli nedeni olmuştur.
Balkanlarda, Selanik'te doğup büyüyen Mustafa Kemal bu olayları yakından görmüş ve etkilenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'ni kurarken millilik temeline dayandırmak istemesinde milliyetçilik akımının etkisi olmuştur.
Osmanlı Devleti'nin İçinde Bulunduğu Siyasi Durum
Osmanlı Devleti 19. yüzyılda bir taraftan milliyetçilik akımının etkisi ile parçalanırken, bir taraftan da topraklarının bir kısmı Rusya ve diğer Avrupa devletleri tarafından işgal edilmiştir. 1912'de yaşanan Balkan Savaşları ise Türk halkına büyük acılar yaşatmıştı.
Bu olaylar Mustafa Kemal'i derinden etkilemiştir. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti'ni kurarken, milli birlik ve beraberliğin güçlü olmasına, ulusal devlet anlayışının yerleşmesine ve güçlü bir ordunun kurulmasına öncelik vermiştir.
Osmanlı Devleti'nin Bilim ve Teknik Alanında Dünyanın Gerisinde Kalması
Avrupalılar Sanayi İnkılabı ile zenginleşip dünya ekonomisine yön verirken Osmanlı Devleti bu ilerlemeleri takip edememiştir. Avrupalılar kapitülasyonların sağladığı avantajlardan yararlanarak Osmanlı ülkesini bir açık pazar haline getirmişlerdir. Avrupalılar 19. yüzyıl sonlarında borçlarını ödemeyen Osmanlı Devleti'nin vergi gelirine el koymuşlardır.
Bu durum Mustafa Kemal'de milli ekonomi düşüncesinin oluşmasını sağlamıştır. Lozanda kapitülasyonların kaldırılması, milli ekonomi politikasının kabul edilmesi ve devletçilik ilkesinin benimsenmesi bu düşüncenin sonuçlarıdır.
Osmanlı Aydınlarının Etkisi
19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin içine düştüğü zor durumdan kurtulması için çalışan aydınlar Osmanlıcılık, İslamcılık ve Turancılık fikirlerini ortaya atmışlardır. İslamcılık ve Turancılık fikirlerinin devleti kurtaramayacağı görülmüştür. Bu nedenle Mustafa Kemal daha çok Türkçülük akımından etkilenmiştir.
Mustafa Kemal'in başta milliyetçilik ilkesi olmak üzere "milli devlet", "milli ordu", "milli eğitim", "milli ekonomi", "milli kültür" oluşturma çalışmaları Türkçülük akımından etkilenmesinin bir sonucudur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder